N. W. Tundra 99 // Anne-Birthe Hove (1951-2012) // Anne-Birthe Hove (1951-2012)

Anne-Birthe Hove inuunermini pisunik takunnittutut nalunaajaasuuvoq aammalu oqaluttuarisaanermi pisunik eqqumiitsuliornikkut ersersaasuulluni. Piffissami tassani Kalaallit Nunaat Danmarkip ataani amtiusimalluni, Namminersornerulerpoq naggataagullu Namminersortunngorluni. Qangakkunnilli naqitereriaatsit tunngavigalugit Hovep, siulliit ilaanniilluni, piffissaq inuuffigisani ersersarpaa, eqqumiitsuliornikkullu nalunaajaanera Kalaallit Nunaannut isumaqaqaaq.

Angalasarnini Hovep isumassarsiorfigisarpai, soorlu Amerika Kujallermut Indiamullu angalasarnermininngaanniit. Angalanerisali ilaat immikkuullarissimavoq. 1999-imi aasaanerani Anne-Birthe Hove Sverigeminngaanniit Amerika Avannarlermi tundramut (masarsummut  qeriuaannartumut) ilisimasassarsiorlutik angalasunut peqataanissaminut neqeroorfigitippoq. Umiarsuarmi sikumik aserorterisartumi ilisimatuut paasisassarsiortut 50-it nunani assigiinngitsuninngaanneersut peqataapput. Göteborgimit Nuummut ingerlaarput, tassanngaanniit North West Territoriesimiittumut Tuktuyaktummut, Nunavut Yukonillu akornanniittumut ingerlaarsimapput.

Saamerleq: N.W. TUNDRA XVI, 2001.
Talerperleq: N.W. TUNDRA, 2001.

Piffissap ingerlanerani Kalaallit Nunaannut ilisimasassarsiorlutik angalasarsimasunut Anne-Birthe Hovep Amerika Avannarlermut tundraliarnera akerliuvoq. Angalanermimi uani ilisimasassarsiorluni angalasoq tassaavoq eqqumiitsuliortoq arnaq, uanilu Kalaallit Nunaannukarnani Kalaallit Nunaat qimallugu angalavoq.

Hovep angalanermini takusani misigisanilu titartaavimminut titartartarpai. Titartagai taakku angalanerminilu assilisimasai angerlareernermini eqqumiitsuliaanut tunngaviupput. Hovep eqqumiitsuliortutut qimagaasa ilagaat titartaaviit arlallit – ilaat ulikkaarluinnartut – ilaannilu quppernerit siulliit marlussuit kisiisa atorneqarsimallutik. Hovep titartaavii qupperartillugit misigissutsit malugisassaapput. Hovep tuiata qulaatugaanit marsillatsiarneq immikkuullarissoq. Pappialat pitsaassusaat nuannarinermik Hovep titartaaviit amerlasuutigut pisiarisarsimavai. Taamaammat titartaaviit ilaat ilaannakortumik imaqarput, titartaanermigut pappialat “innarlerusunnagit”. Hovelli titartaanermigut pappialap imminermini kusanassusaanut tunniussiinnartarsimanera oqaatigissallugu annikippallaaraluarporluunniit.

Hovep takusami kingusinnerusukkut atornissaanut titartaaviit toqqortuiffigisarnerisa saniatigut assiliivimmik assiliineq atorusunnerusimavaa. Angalanermini assiliivini iluarisani nassarsimavai, assiliivillu ataaseq naqitereriaatsimi fotogravuremi atugassanik filmilertagaq nassarsimallugu. Anne-Birthe Hovep uiata Thomas Steensgaardip eqqaamavaa, Tundramut angalareernermi kingorna filmit 40-t tungaanut ersersartissimagai. Ilisimasassarsiorluni angalanermi assilisarsimasaani kingornalu aqqumiitsuliarisimasaani pinngortitap nukigi alutoralugillu tupigisimagai takuneqarsinnaapput. Takusani eqqumiitsulioriaaseq ilisarnaatigisani koldnålimik titartaalluni naqiterineq atorlugu ataatsimoortitersimavai. Soorlu nunani issittuni takussaasartoq ujaqqat saattut issinnersuup nalaani ammallorissunngorlutik inissititertarneri eqqumiitsuliornermini atorsimavai. Qallunaatut taasimavai “stenroser” (ujaqqat ruusat), fotogravurenilu imilertakkanik aappaluttumik qaquaartumik, qallunaatut qalipaammik rosamik taaneqartartumik qalipaasersorsimallugit. Nunami tutisamini malugisassamineerarpassuit alutorisimavai, taakkulu eqqumiitsuliaani takussaapput, soorlulusooq Tundra qanilliivillugu assilianngoraa. Stenroser saniatigut naleqqat atoqattaarsimavaa – qulaaniik assilillugu – soorlu nammineq isiginnaarnermisut. Tundramit suliaani nangeqattaartut ilagaat killingusaaq naaffeqanngitsoq, Hovemut assut tupinnarsimasoq: “…ungulluinnarsimammatigut – killingusaap!”

Saamerleq: Pinngortitaleriffik, Grønlands Naturinstitut, 1999.
Talerperleq: Nakorsiartarfiup isaariaani pinnersaat, Nuuk 2010.

Hovep ilisarnanngitsuliorneq (abstraktion) aamma ilisarnartunik (figurativ) suliaqarneq akulerullugit suliaqartarpoq, titartaavimminilu assiliivimminilu toqqortarlugit. Eqqumiitsulianik nangeqattaartuliaani Tundrami pinngortitamik, ilisimatusarnermik, zoologimillu (uumasulerinermillu) misissuinera takussaavoq, kingusinnerusukkulli suliaani aamma takussaallutik. Ilaatigut 1999-imi Pinngortitaleriffiup ammarnissaanut suliaani, aammalu Nuummi Nakorsiartarfiup isaariaanut pinnersaasiaani.

Ny Carlsbergfondetimit taperneqarluni 2020-mi Nuummi Eqqumiitsulianik Saqqummersitsiviup Statens Museum for Kunst, Nunatta Katersugaasivia aamma Nunatta Eqqumiitsulianik Saqqummersitsiviata Aningaasaateqarfia suleqatigalugu Anne-Birthe Hovep (1951-2012) eqqumiitsuliaanik katersat pisiarai.

Katersat 2.000-it missaannik eqqumiitsulianik imaqarpoq, amerlanerit pappialamut suliat, aammali installationinik (ininut aalajangersimasunut sulianik), assilissanik, atortunik, titartaavinnik, saqqummersitsinernit titartaqqitassanik allarpassuarnillu katersat imaqarput.

Katersarpassuit nalunaarsorneqarneranut atatillugu 2022-ip ingerlanerani Hovep suliaanik saqqummersitsillatisarnerit tallimat Nuummi Eqqumiitsulianik Saqqummersitsivimmi takutinneqarput. Anne-Birthe Hovep suleriaasaa, titartagai eqqumiitsuliallu suliarinerisa nalaani eqqarsaatai saqqummersitsinerni ilaatigut sammineqarput. Saqqummersitsillatsiarnerit tallimat saniatigut allaaserisat tallimat saqqummersitsivimmit aamma saqqummersinneqassapput. Allaaserisani Anne-Birthe Hovep eqqumiitsuliortuunera aammalu eqqumiitsuliarpassuit katersaaniittut sammineqassapput, unalu allaaserisaq taakkununnga ilaalluni.

Allaaserinnittoq: Kristine Bønløkke Spejlborg, 2022.

Najoqqutarisat:

Chemnitz J., et. al. (2016), Anne-Birthe Hove, 1. udgave, 1. oplag, milik publishing.
Olsen, A. G. (2005) Anne-Birthe Hove, Katuaq & milik publishing.
Burkal, I. (2000), Tundra ekspeditionen 1999 (Narsaannarsuarmut ilisimasassarsiorneq 1999),
Neriusaaq nr. 3/4-99- april 2000.