Five Letters // Anne-Birthe Hove (1951-2012)
2007-imi Anne-Birthe Hovep eqqumiitsuliat ataqatigiissaartut Five Letters pilersippai. Five Letters litografi atorlugu naqitigaapput, katillutik tallimaallutik. Naqitikkani Kalaallit Nunanni pinngortitaq allakkallu assigiinngitsut – allakkat puussaatut, frimærkitut aajusatullu – akulerunneqarput. Naqitikkat naassaanngitsuusisutut ittumik maluginiagassaararpassuarnik ulikkaarput aammalu naqiteqqitanik ulikkaarlutik. Maluginiaalluartut aamma takusinnaassavaat ilaatigut Hove ataqatigiissaartuliaminut allanut, soorlu ‘mellemtid aamma ‘N. W. Tundra’, naqissimasani Five Lettersimittaaq atoqqittarsimagai. Five Letters Savalimmiuni SteinPrentimi naqiterneqarsimapput, takornariartaammut M/S Framimut suliaallutik, tassani umiarsuup ineerartaani pinnersaataassallutik.****
Nuummi Eqqumiitsulianik Saqqummersitsivimmi Five Letters ataaseq takuneqarsinnaavoq. Takoqqaartillugu titarnerpassuit qaqortumik tunuliaquteqartutut taamaallaat misinnarpoq. Isilli isigisamut sungiussiartornerminni, soorlu qaamasumut periataarsimatilluni, titarnerit ilisarnarsiartorput. Sialuk, timmissat, naasut, qaammataasarlu. Titarnerit qernertut takusassallu qernertut ersarissilluarput, ukiami masannartuliornerata nalaanit assilisatut ittoq takussaalerluni. Naqqani taarnersaqarpoq tatsinut eqqaanartut, saamiatalu tungaani oqimaallisaartitsilluni sialuk titarnertut saattutut takussaavoq. Sialuup ataani tulukkat marluk tingipput, tatsit taartut qulaallugit. Naqitap titarnipalaavisa Kalaallit Nunaanni sila nillerlunilu masannartuliortoq assitalerpaa. Eqqumiitsuliaq killingusaaqanngilaq, naassaanngitsumilli misinnartitsissilluni. Ilaannilu taamaattoqartarpoq, sialuup sumiissusersiornerput killilersimagaagangu.
Pinngortitaq ilisarnarpasipput aappaatigulli silarsuarmit allaminngaanneerpasilluni. Qilattaanimi ammallorissut pingasut qangatasut takussaapput, siunissamut takorluukkatut, nunarsuaq qanillillugu nunarsuit allat kaaviiaartut. Seqiniunerpat? Nunarsuit? Immaqaana tarraannaat? Qeqqata tungaani qulaata tungaani ammallorissoq qernertuinnaq takuneqarsinnaavoq. Tuschimik sølvimik ammallorisup iluani allaqqasoqarpoq, taassumalu paasitippaatigut seqineq pineqarunartoq. Oqaatsimmi erinarsuumminngaanneersuupput, erinarsuut “Seqinersuaq inuulluarina”, kaperlaap aallartinnerani seqernup naggataagallartumik tarrinnerani atorneqartartoq.¤
Nunarsuit pingasut eqqaassanngikkaanni, asseq piviusorpalaarpoq, eqqumiitsulianilu ataqatigiinnut atalluarpasilluni. Ilisarsaarpianngitsumilli pulasoqarpoq, tassa allakkap puussaa, eqqumiitsuliap saamiata tungaani bilikkimik aniatitsisoq. Allakkap puussaa pinngortitami takusatsinni ilaasussaanngitsorsiavoq, kisiannili eqqumiitsulianut ataqatigiissaartunut Five Lettersimut ataqatigiisitsilluni. Ataqatigiittuliani uteqattaakkat arlallit takuneqarsinnaapput, allannguallanneqarsimasarlutilli, soorlu allisinneqarlutik, millisinneqarlutik imaluunniit mumisinneqarlutik. Ataqatigiissaartuliani takusaqattaakkat ilagaat allakkat puussaat, aajusat aammalu frimærkit. Taakku tamarmik ataqatigiissaartuliat qulequtaannut tikkuussisuupput: Five Letters. Allakkat assammik allataappata, frimærkilerlugit nassiussassaallutik, imaluunniit qarasaasiakkut allataappata aajusarlu atorlugu nassiunneqartussaallutik.
Hovep inuunermini ukiut kingulliit arlallit ataqatigiissaartunik suliaqartarpoq. Ataqatigiissaartuni tamani Hovep ilisarnaatigaa, naqitereriaatsit assigiinngitsut sukumiisumik misileraaffigisarneri. Ataqatigiissaartuliani tamani alajangersimasumik naqitereriaatsimik ataatsimik suliaqartarsimavoq. Ataqatigiissaartuliaasa ilai makkuupput: N. W. Tundra, 1999-2002 (fotogravure aamma ætsning); Sermitsiaq 2001-2003 (fotogravure, chine collé aamma ætsning); Mellemtid, 2003 (koldnål, chine collé aamma ætsning); Modvind, 2004 (chine collé aamma ætsning); Tupilak, 2004 (fotopolymer, a la poupeetut naqitat); Siku, 2005(fotogravure); Man kan ikke høre solnedgangen, 2007 (monotypi).**
Anne-Birthe Hove Nuummi Grafisk Værkstedimi ilinniarsimavoq, 1972-imi ammarneranit siulliit ilaanniilluni. Tamatuma kingorna Koldingimi Designskolemi ilinniarsimavoq, aammalu Københavnimi Kongelige Danske Kunstakademimi ilinniarsimalluni. Naqitikkanik suliaqartarnerminik Hove ilisimaneqarneruvoq, aammali qalipaasarlunilu ilusilersuisartuusimavoq.* Hove 60-ikkunni 70-ikkunnilu Kalallit Nunanni inuiaqatigiinni allanngoriartupiloorneq immikkut sammisaralugu socialrealistisk-iusunik suliaqartarsimavoqX. Nunap sukkaannaq illoqarfissuaqalernera kinguneranillu inuit akornanni ajornartorsiutit saqqummerartut eqqumiitsuliornikkut sammivai. Hovep socialrealisme pinngortitap kulturillu naapinneranni ersertarpoq. Naggataagut Anne-Birthe Hovemik ataqqinnittumik tusaamanninneq, eqqumiitsuliortutut inuunermini oqaluttuarisaanermik nutaanerusumik aamma Kalaallit Nunaanni eqqumiitsuliornikkut oqaluttuarisaanermik sunniisimasutut.***
Allaaserinnittoq: Emma Magnussen. 2023.
X: Socialrealisme. Inuiaqatigiinni qajannarnerusumik inissisimasunut sammivilimmik eqqumiitsuliorneq, allatigulluunniit pilersitsiortorneq, soorlu filmiliorluni atuakkiorluniluunniit.
Najoqqutarisat:
*Chemnitz, Jørgen. Forord, i Anne-Birthe Hove, red. Jørgen Chemnitz, 2016. Anne-Birthe Hoves arvinger & milik publishing.
**Kataloget til ”Grønlandske streger. Nyere grafik af Anne-Birthe Hove” fra Vejle Kunstmuseum. 2008.
***Therkildsen, Lene. En kunstner med noget på hjerte. Neriusaaq, nr. 2/2005.
**** Nuummi Eqqumiitsulianik Saqqummersitsivik, Five Letters Klub
¤ Qaanaami seqineq inuulluaqquaat. Sermitsiaq.AG, 2009. https://sermitsiaq.ag/node/71618